Page 74 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Bu nedenle yapılacak karşılaştırmanın sadece
anakara veya adanın değil, ancak toplumsal bir
süreç olarak da neolitizasyonun değerli özellik-
lerini ortaya çıkarması beklenmektedir.
I-ArKeOLOJİK OrtAm
Coğrafi bağlam
Doğu Akdeniz’de büyük bir ada olan Kıbrıs,
Küçük Asya’nın güney kıyısından yaklaşık 70
kilometre, Suriye kıyılarından ise 100 kilometre
uzaklıktadır (Fig. 1). Trodos dağ silsilesinin
deniz seviyesinden 1950 m yüksekte olduğu
adanın orta ve batı kesimleri tepelik ve dağ-
lıktır, kuzey kıyıları boyunca uzanan deniz
seviyesinden 1019 m yükseklikteki dar Girne
Dağları silsilesi Karpaz yarımadasının büyük
bir bölümünü oluşturmaktadır. Yarı kurak Me-
saliya ovası bu iki silsile arasında uzanır. Ada-
nın tümünde kuru tarımın yapılmış olması olası
görülmektedir . Fig. 1: Kıbrıs ve yakınlarındaki kıyılardaki önemli neolitik yer-
7
leşmeler, Bodet 2017.
Kıbrıs kıtadan genişliği en sert buzul çağla- Fig. 1:Main Neolithic sites of Cyprus and nearby coasts, Bodet
rında dahi hiç bir zaman 50 km altına inmemiş 2017.
olan ve çok az sayıda doğal kaynağın geçiş yap- I - tHE aRCHaEOLOGICaL SEttInG
mış olduğu bir boğazla ayrılmıştır. Adada sade- the Geographical Context
ce arpa tahılının tohumları (rüzgar veya kuşların A large island of the Eastern Mediterranean Sea, Cyprus is
taşıdığı?) ve pleistosen dönemi memelileri located about 70 km south of the coast of Asia Minor and 100
(deniz akıntılarıyla sürüklenen?) kalıcı popülas- km from the Syrian coast (fig. 1). It is hilly-to-mountainous in
8
yonlar oluşturabilmiştir . Epipaleolitik dönem most of its central and western parts, where the Troodos chain
sırasında pek az insan grubunun (yakındaki reaches 1950 meters above sea level, and along the northern
anakaradan gelen deneyimli denizciler) buraya coast where the narrow chain of Kyrenia (or Girne Dağları)
ulaştığı bilinmektedir, ancak kaynakların yoklu- makes up most of the Karpas peninsula at 1019 masl. The
ğu çok uzun süre kalmalarına izin vermemiştir. semi-arid plain of Mesaoria (Mesaliya ovası) extends between
Adanın arkaik ekosistemi ancak neolitik insan these two chains. Dry cultivation seems to have been possible
topluluklarının kolonizasyonu ve yerleşmeleriy- on the entire island .
7
le bozulacaktır . Cyprus is separated from the continent by a channel that
9
Kıbrıs’ın çevresindeki akıntı ve rüzgarlar never shrank below 50 km in width, even during the strongest
üzerine yapılan bir çalışma Bar-Yosef Mayer ve glacial periods, and which very few natural resources seem
meslektaşlarının güney Anadolu’dan yapılan to have crossed. Only barley grains (carried by the wind or
10
yolculukların (özellikle yazın) adanın doğu ve by birds?) and pleistocene mammals (carried by maritime
güneyini Levant sahiline bağlayan güzergahlar- currents?) established perennial populations on the island .
8
dan daha güvenli olduğu önerisinde bulunmala- During the Epipaleolithic, a few human groups (experienced
rıyla sonuçlanmıştır, ancak yine ifade ettiklerine navigators of the nearby mainland) are known to have made
göre:“çoğunlukla, yüzey akıntıları görece olarak incursions, but the lack of resources did not encourage them to
daha zayıftır ve denizden geçişi önemli ölçüde stay very long. The archaic ecosystem of the island would only
etkilemesi beklenmemektedir”. be disturbed by the colonization and settlement of Neolithic
9
Kronolojik bağlam communities .
Geç prehistorik Kıbrıs’ın kronolojik tablosu A study of currents and winds around Cyprus led Bar-Yosef
10
(Fig. 2) burada dört ana döneme ayrılmaktadır: Mayer et al. to propose that voyages from the southern Ana-
(1) Epipaleolitik, (2) Çanak Çömleksiz Kıbrıs tolia (especially in the summer) were more secure than those
Neolitik A (Cypro-ppNA), (3) Çanak Çöm- linking the east and south of the island to the Levantine coast,
leksiz Kıbrıs Neolitik B (Cypro-ppNB) ve (4) but “for the most part, surface currents are relatively weak and
Hirokitya tabakası. are not expected to significantly affect sea crossing”.

7 BOSWORTH vd. 1986: 301; LE BRUN 2001: 53-4. 7 BOSWORTH et al. 1986: 301; LE BRUN 2001: 53-4.
8 VIGNE - CUCCHINI 2005: 187-8. 8 VIGNE - CUCCHINI 2005: 187-8.
9 VIGNE - BUITENHUIS 1999: 50-1. 9 VIGNE - BUITENHUIS 1999: 50-1.
10 BAR-YOSEF MAYER vd. 2015: 418. 10 BAR-YOSEF MAYER et al. 2015: 418.
72