Page 73 - TINA Dergi Sayi 10

TINA ARTICLE

Maritime Archaeology Periodical

İnSAnLArIn tArİH ÖnCeSİnDe uStALAŞtIğI bİr SeAFArInG AS A mAStereD PreHIStOrIC teCHnIC
teKnİK OLArAK DenİZCİLİK Before agriculture began in southwest Asia, Cyprus had
Güneydoğu Asya’da tarım başlamadan önce Kıb- already been visited by the hunter-gatherers of the main-
rıs’a anakaradan avcı toplayıcı insan grupları gelmişti. land. proto-agriculture and then mixed-farming (agricul-
Ön-tarım, arkasından karma tarım (tarım + hayvancılık) ture + animal herding) allowed farmers to settle longer,
çiftçilerin adada önce uzun süreli, sonra da sürekli kal- and then permanently, on the island. Before we attempt
masına olanak sağlamıştır. Kıbrıs’ta Neolitikleşmeyi a reconstruction of the neolithization of Cyprus, the first
yeniden inşa etme girişiminde bulunmadan önce orta- suspicion to be lifted is whether these people were techni-
dan kaldırılması gereken ilk kuşku bu insanların teknik cally capable of sailing. And the answer is very clear: yes,
açıdan deniz seyrine hakim olup olmadıklarıdır. Yanıt they were.
oldukça açık ve ortadadır: evet hakimdiler. There lingers a prejudice that tends to deprive prehis-
Arkeolojik açıdan kanıtlanmadığı sürece -ki bu toric people of technological facilities, as long as they
prehistorik tekneler konusunda pek de olası değildir- are not attested archaeologically. However, examples of
prehistorik insanların teknolojik olanaklardan yoksun successful prehistoric seaborne invasions, of an incom- 1
olduğuna dair bir önyargı süregelmektedir. Ancak tarih parably greater scope than that of Cyprus, are numerous .
öncesi dönemde Kıbrıs’ınkinden karşılaştırılamayacak There is nothing that seems technologically out of reach
kadar daha büyük çapta, deniz kaynaklı, başarılı istilala- of the coastal people of the Mediterranean Neolithic or
ra sayısız örnek verilebilir . Akdeniz’deki Neolitik veya Epipaleolithic periods. Moreover, the Cypriot case must
1
Epipaleolitik kıyı insanlarının teknolojik açıdan erişe- be seen simply as the first of a 3000 year-long sequence
meyecekleri herhangi bir şey olmadığı görülmektedir. of similar invasions of Mediterranean islands (Rhodes,
Crete, Malta, Sicily, Sardinia, Corsica, and Baleares in
Dahası, Kıbrıs örneğinin Akdeniz adalarında (Batıya
doğru ve kronolojik doğrultuda Rodos, Girit, Malta, a westward and chronological direction) by Neolithic
coastal farmers . Thus, even before the Neolithic period,
2
Sicilya, Sardunya, Korsika, Balear) Neolitik kıyı çiftçi- Cyprus was not a mysterious piece of land. Quite the con-
lerinin 3000 yıllık benzer istila silsilesinin ilki olduğu trary, it appears to have been a rather familiar neighbour.
unutulmamalıdır . Bu nedenle, Kıbrıs Neolitik’den bile There is an obvious reason for this. Because hunter-gath-
2
önce bilinmeyen bir kara parçası değildi. Tam tersine, erers survived by direct extraction of resources from
oldukça aşina bir komşu olduğu ortadadır. Bunun nede- nature, they all would have had excellent knowledge and
ni barizdir. Avcı toplayıcılar doğrudan doğadan aldıkları mastery of their environment. In a cooperative context,
kaynaklarla yaşadıklarından, hepsinin çevreleriyle ilgili this knowledge constituted their main force of production,
bilgileri ve ustalıkları tamdır. Bu bilgi, işbirliği ile bir- even for Testart . Evidently, the same goes for Middle
3
likte Testart açısından bile onların temel üretim gücünü Eastern coastal nomadic fishers, for whom dugout canoes
3
oluşturmaktadır. Aynı durum oyulmuş kütükten yapılma or bundle reed rafts are well attested in ethnology . This
4
kanoları veya sazdan yapılmış salları etnolojik olarak technical prerequisite is important for visualizing a con-
kanıtlanmış olan Orta Doğulu nomadik kıyı balıkçıları text in which connections between mainland groups and
4
için de geçerlidir . Anakara gruplarıyla Kıbrıs arasın- Cyprus were not at all accidental, but rather common , a
5
5
daki bağlantıların kesinlikle kazara değil, yaygın , hatta “wide seafaring network,” as Müge Şevketoğlu puts it.
6
Müge Şevketoğlu’nun ifade ettiği gibi “geniş bir de- The isolative characteristic of the sea should, however,
6
nizcilik ağı” olduğu bir bağlamı göz önüne getirebilmek be given its true role. However frequent the voyages to
için bu teknik önkoşul önemlidir. Cyprus may have been, the societies on either shore can-
Buna karşın, denizin izole edici özelliğinin gerçek not have evolved at the same pace. While economic ad-
işlevi de göz önüne alınmalıdır. Kıbrıs yolculukları han- vances, like farming, could be shared immediately, social
gi sıklıkta gerçekleşmiş olursa olsun, her iki kıyıda yer adaptation to the new mode of production, which was
alan toplumlar aynı hızda evrilmiş olamaz. Çiftçilik gibi mostly dependent on the number of people involved and
ekonomik ilerlemeler hemen paylaşılmış olabilse de, on the pace of their interaction, seems to have evolved
çoğunlukla bu işle ilgilenen insan sayısı ve etkileşimin at a much more erratic pace on the island than on the
hızına dayalı yeni üretim şekline toplumsal uyumun continent, especially in densely populated core regions of
sağlanması, adada özellikle de nüfusun daha yoğun farming. The comparison is thus expected to reveal valu-
olduğu çiftçilik merkezlerinde, anakaraya kıyasla daha able aspects of the neolithization, not just on the island or
dengesiz şekilde cereyan etmiş olmalıdır. even on the mainland, but as a social process.
1 BELLWOOD 2005: 134-41; ORLIAC 2000: 236-8; DIAMOND 1 BELLWOOD 2005: 134-41; ORLIAC 2000: 236-8; DIAMOND
1997: 341-2. 1997: 341-2.
2 GUILAINE 2003. 2 GUILAINE 2003.
3 TESTART 1985: 108. 3 TESTART 1985: 108.
4 MILLER 2016: bölüm 5. 4 MILLER 2016: chapter: 5.
5 VIGNE vd. 2014. 5 VIGNE et al. 2014.
6 ŞEVKETOĞLU 2017: 10. 6 ŞEVKETOĞLU 2017: 10.
71