Page 36 - TINA Dergi Sayi 08

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Büyükbaş hayvanların derisinden yapılan tulum- ve ortalama 1 ila 1.5 ton civarı yük taşıma kapasitesi-
lar ise büyük boyutlu ve yüksek olmaları nedeniyle ne sahiptir. Yük taşıma kelekleri ise daha çok tulum
çok tercih edilmezler. Tulumun en önemli ve ustalık kullanılarak yapılmaktadır. Kullanım amacına yöne-
isteyen işi deriyi hayvanın üzerinden sağlam çıkart- lik 300 ile 800 arasında değişen tuluma sahip kelek-
maktır. Bunun için hayvan derisinin şişirilerek ve ler de yapılmıştır. Ancak büyük boyutlu kelekler su
yumrukla bastırılarak çıkartılması gerekmektedir. Bu üzerinde kontrolü zor olması açısından tercih edilme-
işlem sırasında bıçak gibi kesici aletlerin kullanımı, mektedir.
deriye zarar vermemek adına pek tercih edilmemek- Ahşap ızgara hazırlandıktan sonra şişirilmiş tu-
tedir. lumlar ayakları yukarı gelecek şekilde, üstte bulunan
Kelek yapımı için tulum dışında kavak ağacından kavak ağaçlarından yapılmış ızgaralara (martaklara)
uzun sırıklar, ağaç dalları ve kamış gerekmektedir. bağlanır. Tulumların ağzının, delindiklerinde veya
Keleklerin standart bir boyutu olduğunu söyleyeme- hava üflemek gerektiğinde kolaylık olsun diye yu-
yiz. Kelek, taşınacak yükün cinsi, ağırlığı ve boyut- karıya doğru olması gerekmektedir. Tulumların üze-
larına göre tulum sayısı arttırılarak veya azaltılarak rinde bulunan ağaçlar yakın zamana kadar birbirine
yeniden yapılmaktadır. Orta boy bir kelek yaklaşık ılgın veya söğüt kabuğu, şişirilmiş tulumlar ise kene-
100-120 tulumdan oluşmaktadır ve 4x5 metre veya vir veya meyan kökü lifi ile bağlanırken, günümüzde
buna yakın bir boyutta yapılmaktadır. Bu boyuttaki ise daha çok yünden yapılan bağlama iplikleri tercih
bir kelek ortalama 20-25 metrekarelik oturma alanına edilmektedir.

Fig. 7: Siirt-Çattepe Höyük, Liman Yapısından detay görüntü. (Fotoğraf: Haluk Sağlamtimur)
Fig. 7: A detailed view of the harbor structure at Siirt- Çattepe Mound. (Photo by Haluk Sağlamtimur)
34