Page 100 - TINA Dergi Sayi 08

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Ancak tortu tabakası, eser yok olmaya başlama-
dan önce eserin üzerini kaplamaya başladığı için, Fig. 17
demirin kendisi demir oksit tozu haline gelmiş olsa
bile tortu tabakası orijinal şeklini iyi bir şekilde
korumaktadır. X-Ray cihazı ile formu belirlenen
tortu tabakası, iki parçaya ayrılır ve içindeki demir
oksit tozu tamamen temizlenir. Daha sonra eserin
formunu belirleyen boşluk, iki bileşenli ve akış-
kanlığı fazla olan epoxy ile doldurulur. Kurumaya
başladığı andan itibaren, ayrılan iki parça aynı şe-
kilde birleştirilir ve kenarlarından epoxy’nin akıp,
boşalmaması için, birleşme yeri plastisin ile kapla-
nır. Doldurulan epoxy tam olarak kuruduktan son-
ra kompresör ile çalışan hava darbesi ile aşındırma Fig. 18
yapan titreşimli bir alet sayesinde tortu tabakası
tamamen temizlenerek, epoxy dökümü yapılmış
olan eserin kopyası ortaya çıkarılır (Fig. 17-19).
Geminin taşıdığı kargo elemanları ne kadar
önemliyse, geminin gövdesine ait kalıntıların bu-
lunması da bir o kadar önemlidir. Böylece tarihsel
gelişim içerisinde gemi yapım tekniklerinin aşa-
maları görülebilmekte ve bunların sonucunda o
dönem toplumunun ekonomisi ile ilgili bilgilere de
ulaşılabilmektedir. Ancak ahşap, deniz ortamında
en fazla bozulmaya uğrayan malzemelerden biri-
dir. Ahşabın, bulunduğu ortama (aerobik, anaero-
bik ortamlar ve sıcaklık, rutubet, pH, redoks po-
tansiyelleri) ve bu ortamda kalma süresine, türüne
göre biyolojik, kimyasal ve fiziksel olarak farklı
bozulma nedenleri ve dereceleri vardır. Uzun süre
sualtında kalan bu buluntular, hücre çeper kompo- Fig. 19
nentlerinin rutubet yükselmesinden kaynaklanan
bozulmaları dışında, bakteriler, deniz canlıları
gibi diğer biyolojik etkenler tarafından da deg-
radasyona uğratılmaktadır. Suya doymuş ahşap
konservasyonu için uygulanan en yaygın yöntem
polietilen glikoldür (pEG). INA-Sualtı Arkeoloji
Enstitüsü Ahşap Laboratuvarı’nda, gemiye ait ah-
şap parçaların konservasyonunda da pEG emdir-
me yöntemi uygulanmaktadır (Fig. 20-22). pEG
5
uygulamasındaki temel ilke; ahşabın suyla dolu
hücre boşluklarındaki suyun alınarak, yerini suda
çözünen sentetik bir polimer olan, değişik molekül
ağırlıklarındaki pEG ile doldurulmasıdır.

5 pEG korozif bir maddedir. pEG çözeltisinin pH değeri 4,5-7 arasında olduğundan, tüm metallerle, özellikle demir ile reaksiyona
girebilir ve korozyona neden olabilir. Bu nedenden dolayı suya doymuş ahşap eserlerde pEG uygulamasına başlanmadan önce ilk olarak
ahşap, yüzeyindeki metal kalıntılarından arındırılmalıdır. Tuzdan arındırma işlemleri tüm sualtı eserlerinde olduğu gibi ahşap eserlerde
de pEG uygulaması öncesinde gerçekleştirilmeli ve iletkenliği 50-100µs/cm olana kadar arındırma işlemine devam edilmelidir.
98