Page 61 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Maritime Archaeology Periodical

F. KIYISAL uYum Ve YerLeŞmenİn terK eDİLmeSİ
Weisenberger ve Chouinard bir kıyısal
uyum modeli oluşturmuştur . Diğer sorun-
71
ların yanısıra uyum stratejileri ve modern kıyı
toplumlarının direncini ve zayıf yanlarını, yer-
leşme öncesinde karar verme sürecini, yerleşme
sırasındaki aktivitelerini ve sürekli değişim
içerisinde olan çevre nedeniyle kıyıda oluşan
beklenmedik değişimleri ele almışlardır. Çeşitli
teknik, bilimsel, yasal, yönetsel, sosyal veya
doğası gereği fiziksel araçların kullanılmasını Fig. 20: Koruma için kum torbalarıyla yerleşme kalıntıları-
nın örtülmesi. (J. Galili)
önerirler. Fig. 20: Covering site features with sand bags for protecti-
Güneydoğu Akdeniz’de Orta paleolitik ve on. (J. Galili)
Epipaleolitik avcı toplayıcıların kıyı bölgesine
ilgilerinin olduğu anlaşılmıştır . Kıyıdaki ilk
72
kalıcı yerleşmenin Atlit-Yam’da gerçekleşmiş
olduğu belgelendiğinde bu durum Çanak
Çömleksiz Neolitik C (ppNC) dönemde kayma
göstermiştir. Bu dönemde kıyı bölgesi görece
sert bir ortamdı, sürekli su kaynaklarından
yoksundu ancak yerleşmede belirlenen bitkisel
kalıntıların kanıtladığı gibi bataklık alanlar
vardı. Hemen ardından tarihi dönemlerden
bilindiği gibi o sıralarda olasılıkla sıtma kıyı
74
bölgelerini vurmuştu . Angel’in önerisine göre
73
tarımla uğraşan ilk insan toplulukları arasında
sıtma talasemiye neden oluyordu, ırsi olan bu
kan bozukluğu karasu hummasından belirli bir
dereceye kadar korunma sağlıyordu. Hershko- Fig. 21: Atlit Yam’da deniz ve kara kaynaklarının yıl boyu
75
vitz vd. doğal seçimin talasemi için alellerin tüketimini gösteren bir grafik. (E. Galili)
sıklığını artırarak hızla prehistorik kıyı sakinler- Fig. 21: A graph demonstrating year-round exploitation of
inin direncini sıtmaya karşı korumaya başlamış marine and terrestrial resources in Atlit-Yam. (E. Galili)
olduğunu öne sürdüler. Bu kıyıdaki yeni sakinler
açısından avantaj olmalıdır ve istemeden kıyıya
uyum sağlama olarak görülebilir.
Bu zahmetli çevreye ilk yerleşenlerin
sıkıntıları kara ve deniz kaynaklarının çeşitliliği
ile telafi edildi. Atlit-Yam gibi denizden birkaç
yüz metre içerde bir kıyı yerleşmesinin denizden
olan uzaklığı idealdi. Bu konum deniz kaynak-
larına kolay erişim, denizden gelen fırtınalara
karşı da korunma sağlıyordu (doğrudan ve
dolaylı dalga ve denizden doğru püskürme etki-
si). Üstüne üstlük, deniz kaynaklarından makul
bir uzaklıkta ve etkin bir kullanıma sahip olduğu
gibi aynı zamanda hatırı sayılır miktarda karasal
kaynağa ve ekin için ekilebilir toprağa da erişim
sağlayabiliyordu .
76

71 WEISENBERGER - CHOUIRAD 2015. Fig. 22: Neve Yam’da taşla inşa edilen bir şist mezar.
72 e.g. PORAT vd. 2018; GALILI vd. 2017b. (E. Galili)
73 KLIGER 1930; HERSHKOVITZ vd. 1991. Fig. 22: A stone-built cist grave at Neve-Yam (E. Galili)
74 ANGEL 1966.
75 HERSHKOVITZ vd. 1991.
76 GALILI vd. 2002.
59