Page 53 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Arkeolojik malzemeye karada uygulanan ilk tip alanlar Bölüm A’da anahatlarıyla belirtilen ne-
işlemler. Kurtarılan arkeolojik malzeme ve buluntu- denlerden sular altında kalmış prehistorik arkeolojik
lar korunma durumlarına ve maddenin yapısına göre alanlar içerisinde yeteri kadar temsil edilmemiştir.
karada uygulama yapılmıştır: 1) suya doymuş bitkisel 2. Erken Çanak Çömleksiz Neolitik Alanlar (GÖ
madde, alg oluşumunu, kontaminasyon ve çürümeyi yaklaşık 11,500- 9200 yıl önce). İsrail’de sualtı
engellemek için plastik kavanozlarda tatlı su ve alkol arkeolojisi kayıtlarında Çanak Çömleksiz Neolitik
solüsyonunda saklanmıştır. Radyokarbon tarihleme A ve B (ppNA, ppNB) alan yoktur. Şimdiye kadar
veya ağaç tanımlaması gibi analizler için düşünülen bu dönemlerle ilgili alan saptanamamıştır. Bu tip
örnekler düşük sıcaklık ortamında deniz suyunda sak- alanların yokluğu kıyıda yerleşmeye ara verilmiş
lanmıştır, 2) hayvan ve insan kemikleri, çakmaktaşı, olmasından ileri gelebilir, bu bölgede yeni Neolitik
ağaç ve kemik eserler tuzdan arıtmak için birkaç kez yerleşme dalgası ancak daha sonra Çanak Çömleksiz
tatlısu havuzlarına batırılmıştır, 3) kazılmış çökeltiler Neolitik C dönemindedir (bkz. aşağıda).
için yaş haldeyken farklı süzgeçler kullanılarak bir 3. Kalıcı Geç Çanak Çömleksiz Neolitik C
dizi sınıflandırma yapılmıştır ve süzülen suya doy- yerleşmesi (PPNC) (GÖ yaklaşık 9200 - 8400
muş bitki kalıntıları toplanarak su/alkol solüsyonunda yıl önce) Kurkar sırtları arasındaki fosil topraklara
veya deniz suyunda saklanmıştır. Ayrılan malzeme- gömülü çökeltilerin bulunduğu Atlit -Yam ile temsil
lerden arta kalanlar farklı sınıflara ve büyüklüklere edilir. Önceki Çanak Çömleksiz Neolitik B (ppNB)
ayrılmıştır. Litik eserler, yongalama ürünleri, bü- döneminde nüfus artışı, yoğun çevre tüketimi ve
yüklüğü 2cm’den büyük olan taşlar ve kemikler elle doğal ekosistemlerde insan girişiminde hızlanma gö-
ayrılarak tepsilerde kurutulmuştur. Daha ince çökelti 51
kalıntısı tepsilerde kurutulduktan sonra içinden küçük zlenmiştir . Bazı araştırmacılar ppNB’nin sonunda
buluntular (kemik, çakmaktaşı, ahşap, bitkisel mad- kalıcı tarım mega yerleşmelerinin çevresindeki doğal
deler gibi) seçilmiştir . kaynakların yoğun tüketiminin insan/çevre dengesini
50
D. Su ALtInDA KALmIŞ ALAnLArIn tİPOLOJİSİ bozarak sosyoekonomik sisteme zarar verdiğini öne
52
İsrail modeliyle tespit edilen alanlar genel bir kro- sürmüştür . O sıralarda Yakın Doğu’da farklı çevre-
nolojik tipolojiyle birleştirilmiştir: sel koşullara uygun olan yeni ekonomik stratejiler
1. Fosil toprak dolgularında gömülü dağınık evrilerek bu durumla başa çıkmayı hedefliyordu.
Orta - Epi-Paleolitik dönem kalıntıları Yukarıda belirtildiği gibi bu, aşağıda belirtilen kar-
GÖ yaklaşık 250,000-22,000’e tarihlenen Orta paleo- ma bir geçim yöntemiyle ppNC’de kalıcı kıyı yer-
litik Döneme ait kalıntıların çoğu Musteryen Levallo- leşiminin başlangıcına işaret etmektedir: 1) başlıca
is tekniği üretimi gösteren çakıltaşı aletler olup Kfar karbonhidrat ağırlıklı kalori sağlayan buğday ve arpa
Samir merkez sektöründe bulunmuştur. Çoğunluğu ile yapılan kuru tarım; sebze proteini ve karbon-
Musteryen Levallois tekniği ile yapılmış olan çakıl- hidrat tabanlı kalori sağlayan baklagiller; ip ve ağ
taşı aletler (günümüzden yakl. 250,000-22,000 yıl üretimi için lif sağlayan keten, 2) etin yanısıra deri
önce) Kfar Samir merkezi sektöründe bulunmuştur. ve belki ikincil ürünlerden faydalanılan (yün, süt),
Mikrolitik özellikli başta olmak üzere Üst paleolitik başlıca evcil koyun, keçi, sığır ve domuzla yapılan
buluntular (GÖ yaklaşık 22,000-11,500 yıl önce) Ca- hayvancılık, 3) yabanıl bitki ve sebzelerin hasatı,
esarea güney demirleme alanında bulunuyordu. Bu ayrıca avcılık ve balıkçılık da yapılmıştır.

Fig. 13: Atlit-Yam’da Çanak Çömleksiz
Neolitik C (ppNC) su kuyusu no:11. (I.
Grinberg)
Fig. 13: The PPNC water well number 11
in Atlit-Yam. (I. Grinberg)

50 GALILI vd. 1993, 2005b, 2017d.
51 e.g. BAR-YOSEF-MEADOW 1995, BAR-YOSEF 2001; SIMMONS 2007.
52 BAR-YOSEF 2001; ROLLEFSON -KÖHLER-ROLLEFSON 1993; GALILI vd. 2002.
51