Page 55 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Atlit-Yam yerleşmesindeki gibi bir karma geçim gözlenmiştir. Genel olarak İsrail fosil toprakları kıyıla-
53
yönteminin varlığı Butzer modelinde anahatları rında su altında kalmış Çanak Çömlekli Neolitik yer-
verilen tipik Akdeniz diyeti kriterlerinin bir çoğuna leşmelerin geçim şekli kara tarafındaki karşılıklarına
59
54
uymaktadır ve bu tarz yerleşmenin ilk örneklerinden benzemektedir , ancak farklı olan zeytinyağı üretimi
biridir. Atli-Yam’ın çağdaş benzerlerinden bir yer- ve başta balık olmak üzere bazı deniz kaynaklarının
55
leşme de İsrail’in güney kıyısındaki Aşkelon’da ve tüketilmesidir. Arkeolojik alanlar evler ve gömütleri
56
Suriye kıyısı’ndaki Ras Shamra’da bulunmuştur. Bu içeren (Neve-Yam ve Tell Hreiz) kalıcı yerleşmeler ve
evrede su kuyuları oluşturularak Carmel kıyısındaki bazılarında su kuyularının ve zeytinyağı çıkarmak için
yeraltı su tabakasından faydalanılmıştır. teçhizatın bulunduğu (Kfar Samir, Hishuley Carmel,
Yıl boyunca Atlit-Yam’da farklı aylarda farklı Kfar Galim, Nahal Galim, Hahoterim, Megadim, Ha-
geçim faaliyetlerinin (ekin, hasat, hayvancılık, topla- bonim) mevsimsel yerleşmeler olarak ikiye ayrılabilir.
yıcılık ve balıkçılık) mevsimselliğinin araştırılması Kalıcı Çanak Çömlekli Neolitik yerleşmelerin
kara bazlı yiyecek tedarik etme aktiviteleri ile deniz önemli bir özelliği de yaşamak için ayrılan yerden
kaynaklarının tüketilmesinin zaman açısından çok kısa farklı olarak düzenlenmiş bir gömüt yerinin ortaya
bir çakışmayla etkin bir kombinasyon oluşturduğunu çıkmasıdır. Erken dönem Çanak Çömleksiz Neolitik C
ortaya koymuştur. Suni su kaynaklarının (su kuyuları) (ppNC) Atlit-Yam yerleşmesinde, tüm arkeolojik alan-
bulunuşu ile birlikte bu yıl boyu süren kapsamlı gıda da ev içlerinde gömütler bulunmaktadır . Daha geç
60
sağlama aktiviteleri mevsimsel yer değişimini gereksiz dönem Neve-Yam Çanak Çömlekli Neolitik alanında
duruma getirerek kıyılarda yıl boyunca kalıcı yerleşi- taştan yapılma lahit gömütler bulunmuştur (Fig. 22).
mi olası hale getirmiştir (Fig. 21) . Bunlar belirli bir düzende yerleştirilmiştir ve yerleşme-
57
61
4. Kalıcı Sualtında Kalmış Çanak Çömlekli Neo- nin belirli bir yerinde yoğun olarak bulunmaktadır .
litik yerleşmeler temel olarak Wadi Rabah kültürüyle Bölgedeki diğer Çanak Çömlekli Neolitik alanlarında
ilişkilidir (GÖ yaklaşık 7500 – 6800), Tel Hreiz ve meskun bölgeden ayrılan mezar yerleri bilinmemek-
Neve-Yam ile, aynı zamanda kurkar sırtları arasında tedir. Gömütler için farklı yerler oluşturmaya iten
fosil toprak dolgularla temsil edilirler. Bunlar Kfar Sa- dürtünün yeraltı kullanımında yaşayanlarla ölüler ara-
mir gibi zeytinyağı üretimine odaklanmış olan Çanak sında oluşan bölgesel sürtüşmeyi çözümleme olarak
Çömlekli Neolitik uzmanlaşan yerleri içerir. Çanak evrilmiş olabilir. Bu kullanımlar kuyu kazılması, ev
Çömleksiz Neolitik C (ppNC) Atlit-Yam’dan botanik temellerinin inşaatı, tesisatların döşenmesi, depolama
malzeme grubuna zıt olarak Çanak Çömlekli Neolitik ve atık çukurlarının açılmasının yanısıra ekin ve hasat
yerleşmelerinin çoğunluğunda binlerce zeytin taşı ele çalışmalarıdır. Bu aktiviteler yerleşmelerde mezarların
geçirilmiştir. Bu değişim insan tüketimi için zeytin- açığa çıkma veya rahatsızlık verme olgularında sayısal
den yoğun şekilde faydalanmanın başlangıcı olarak artışa neden olarak (Fig. 23), belki de yeraltının gö-
görülebilir. Olasılıkla yabani zeytinlerden zeytinyağı mütler için kullanımıyla yaşayanlar tarafından çeşitli
çıkarılması bir Çanak Çömlekli Neolitik dönemi bu- aktiviteler için kullanımı arasında bir çatışmayı körük-
luşu gibi görünmektedir, ilk kez batık Wabi Rabah lemiş olabilir. Ancak anlayamadığımız bu bölünme
58
arkeolojik alanında gerçekleştiği kanıtlanmıştır . Yine ek sosyoekonomik ve sembolik nedenlerden dolayı da
sular altında kalmış Çanak Çömlekli Neolitik arkeo- ortaya çıkmış olabilir. Son Kalkolitik dönemde (bkz.
lojik alanlarında denize dayanan kaynakların tüketim aşağıda), ayrı mezarlıklarda gömüt genel bir uygula-
yoğunluğunda bir azalma olduğu, buna karşın hayvan- maydı ve bu gömme uygulaması günümüze kadar bir-
cılıkta artış ve avlanma aktivitelerinde yine bir azalma çok toplumda genel bir uygulamadır.

53 GALILI vd. 2002, 2004a, 2004b.
54 BUTZER 1996.
55 PERROT-GOPHER 1996; GARFINKEL-DAG 2008.
56 VAN ZEIST -BAKKER-HEERES 1984; HELMER 1989.
57 GALILI vd. 2004.
58 GALILI vd. 1997.
59 e.g. GOPHER-GOPHNA 1993, HORWITZ vd. 2002, 2006.
60 GALILI vd. 2005b, ESHED-GALILI 2011.
61 GALILI vd. 2009.
53