Page 19 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Fig.5: Neolitik Dönem’de kıyı morfolo-
jisi değişirken İstanbul.
Fig.5: Evolution of Istanbul’s coastal
geomorphology during the Neolithic.
Buna karşılık özellikle Marmara’nın doğu kıyılarında rihlediğimiz Ağaçlı kültürüne ait Marmara Bölgesindeki
Neolitik öncesi Mezolitik döneme ait buluntu veren yerler buluntu yerlerinin sayısı 80’in üzerinde olup hemen hemen
de bilinmektedir ancak Neolitik dönemle ilgili kazı yerle- tümü kıyı kumulları ile kıyı taraçaları üzerinde konum-
rinin sayısında artış olmasına karşın Mezolitik döneme ait lanmıştır. Her ne kadar buluntu yerlerinin çoğu bölgenin
hiçbir buluntu yerinde kazı yapılmamıştır. Bölgenin Me- doğusunda ise de Bandırma Ovası, Gelibolu Yarımadası
zolitik buluntu yerleri adlarını Karadeniz kıyı şeridi üze- ve Avşa Adası’nda da benzer buluntu topluluklarına sayı-
rindeki bu kültürün ilk tanımlandığı yer olan Ağaçlı Kum- ca az da olsa rastlanmıştır. Yukarıda değinildiği gibi, hiç-
luğu’ndan almıştır (Fig. 8). Ağaçlı kültürüne ait buluntu birinde kazı yapılmadığı için elimizde kültüre ait mutlak
8
yerlerinin sayısal çokluğuna rağmen Ağaçlı kültürü öncesi yaş belirlemesi bulunmamakta, bu nedenle yorumlarımız
Üst Paleolitik döneme tarihlenebilecek buluntulara bölge- doğrudan doğruya tipolojiye dayanmak durumunda kal-
nin hiçbir yerinde rastlanmamıştır. Her ne kadar Üst Pa- maktadır. Büyük bir olasılıkla Neolitik çiftçiler bölgeye
leolitik dönem konak yerlerinin deniz düzlemlerinin yük- geldiğinde Ağaçlı toplulukları bölgede olduğu için Mar-
selmesiyle batan kıyı şeridi ile birlikte ulaşılamaz olduğu mara Bölgesi Mezolitik dönem buluntu toplulukları ülke-
düşünülse de iç kesimlerde yapılan yüzey taramalarında miz Akdeniz kıyı şeridi üzerindeki Mezolitik kültürlerin-
da söz konusu dönemi yansıtan hiçbir bulguya rastlanma- den daha sonraki bir döneme ait olmalıdır. Ağaçlı kültürü
ması Bulgaristan’ın Balkan dağlarının güneyinde kalan belirgin buluntu toplulukları küçük dilgiler, sırtlı dilgiler,
kısmında olduğu gibi Üst Paleolitik dönem koşullarının silindirik veya prizmatik çekirdekler, mikrokazıyıcılar ve
yerleşmeye uygun olmadığını düşündürmektedir. Nitekim az sayıdaki geometrik mikrolitten oluşmaktadır .
10
Yarımburgaz Mağarası ve Karadeniz kışı şeridi boyunca bölgede neolitik Yaşamın başlangıcı
uzanan fosilleşmiş kumul tepecikleri üzerindeki buluntu Neolitik çiftçilerin Marmara Bölgesi’ne tam olarak ne
yerlerinde de Erken Orinyasiyen Döneminden sonra gelen zaman gelmeye başladıkları belli değildir, ancak Barcın
Paleolitik dönem kültürlerinin izlerine rastlanmamıştır . ve Pendik’teki tarihler MÖ 7. binyılın ilk yarısını göster-
9
Buluntuların tipolojisine dayanarak Mezolitik döneme ta- mektedir.

8 Paleolitik sonrası Neolitik öncesi buluntuların Epi-Paleolitik mi Mezolitik mi olarak adlandırılması konusunda bir kavram karışıklığı
vardır. Esasen Epi-Paleolitik sözcüğü Güney Levant’ta Üst Paleolitik’ten Neolitik döneme bir kesinti olmadan süregelen kültürel süreci
tanımlamak için kullanılan bir adlamadır. Mezolitik ise başta Avrupa olmak üzere Akdeniz Havzasının büyük bir kısmında Üst Paleo-
litiki izleyen ve Neolitik ögelerin gelmesiyle sonlanan süreci tanımlayan bir adlamadır. Türkiye’nin bütün batı kesiminde olduğu gibi
Marmara Bölgesi buluntu topluluklarını bu nedenle Mezolitik adlaması ile tanımlamayı yeğlemekteyiz.
9 RUNNELS - ÖZDOĞAN 2001.
10 GATSOV - ÖZDOĞAN 1994; ÖZDOĞAN - GATSOV 1998; ÖZDOĞAN 2013a.
17