Page 17 - TINA Dergi Sayi 10

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Fig.3: Buzul
Maksimum
Dönemi’nde
Marmara Hav-
zası.
Fig.3: Marmara
basin during
Glacial Age
Maximum.
Çanakkale Boğazı’ndan Marmara’ya sınırlı ölçüde düzlemlerinin bugünkünden 25 m kadar daha aşağıda
de olsa tuzlu suların ilk girişi MÖ 9. binyılda başla- olduğu göz önüne alındığında, Kalkolitik öncesi kıyı
mıştır. Ancak hemen hemen aynı dönemlerde Kuzey yerleşmelerinin eğer Marmara Denizinin derinlerinde
ve Orta Avrupa’daki buzulların erimesiyle Karade- değilse eski koylarda onlarca metre kalınlığında biri-
niz’in düzleminin hızla yükseldiği ve kısa bir süre ken alüvyon dolgular altında gömülmüş olduğunu
6
için de olsa Marmara’ya taştığı bilinmektedir (Fig. rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak her halükarda Neolitik
4). Her ne kadar Çanakkale’den tuzlu suların Mar- dönem balıkçılarının avladığı balıklar bugün Marma-
mara’ya girişi MÖ 9. binyılda başlamışsa da, bu su ra ile Karadeniz arasında gidip gelen ve Marmara’dan
kütlelerinin Karadeniz’e geçişi İstanbul Boğazı’nın tanıdığımız balık türleri değildir. Aşağıda son araştır-
kuzey ucundaki sığ kayalık nedeniyle oldukça gecik- maların sonuçlarına kısaca değinerek Marmara Havza-
miş ve uzun bir süre Marmara tuzlu, acı, tatlı su or- sında Neolitik yaşam biçiminin nasıl başladığı ve nasıl
tamlarında barınan canlı türlerinin de birlikte bulun- geliştiği hakkında bazı genellemeler sunulacaktır .
7
duğu, çevresinde yaşayan balıkçılar için çok uygun ArKeOLOJİK buLGuLArA tOPLu bAKIŞ
bir ortam sergileyen göl ile iç deniz karışımı bir duru- marmara bölgesinin mezolitik toplulukları: Ağaçlı Kültürü
ma dönüşmüştür (Fig. 5,6). İstanbul Boğazı’ndan su 1980’lerde yaptığımız ilk çalışmamızın ardından
geçişinin ilk olarak MÖ 5500 yıllarında gerçekleştiği Marmara havzasının kültürel tarihine olan ilgi gide-
anlaşılmaktadır. rek artmış, farklı ekiplerin alan çalışmaları yapmaya
Marmara havzasının kültürel tarihi özellikle Ne- başlamasıyla Marmara Bölgesi hakkında bilgilerimiz
olitik Dönemde yukarıda kısaca belirtilen çevresel artmıştır (Fig. 7). İlginç olan araştırmaların Neolitik
koşullarla şekillenmiştir. Deniz düzlemindeki deği- dönem üzerinde yoğunlaşmış olması ve sayısı 13’ü bu-
şimlerin yanı sıra, genç tektonik hareketler de böl- lan Neolitik kazı yerlerinin Marmara Denizi’nin hemen
genin kıyı topografyasının belirlenmesinde etkili ol- hemen bütün kıyılarını temsil edecek biçimde dağılmış
muştur. Neolitik çiftçiler bu bölgeye geldiğinde deniz olmasıdır.

6 Kapsamlı kaynakça için bk. ÖZDOĞAN 2003, 2007, 2011b, 2013b, 2015.
7 Ayrıntılı bilgi ve kapsamlı kaynakça için bk. ÖZDOĞAN 2006, 2013a, 2014a.
15