Page 81 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Şüphesiz bu iki kalıntı, dilden kuzeydoğuya uzanan her gemi yolcusunun hemen görebileceği bir tapınak.
ve dairesel planlı büyük bir kuleye bağlanan bir deniz Patara’nın güneydoğudaki coğrafi sınırını Kur-
savunma duvarına aittir. Örgü tekniği Geç Antik Dö- şunlu Tepe belirlemektedir. Yukarıdaki yükseltideki
nem’e ait olsa da blokların hepsi Patara Erken Helenis- gibi bunun da liman koyuna bakan tarafı dik ve
tik surunun bloklarıyla büyük benzerlik gösterirler . yüksek kayalıklardan oluşur. Daha önce bahsedildiği
17
Olasılıkla aynı yerde bulunmuş olan Erken Helenistik gibi erken Helenistik surun Doğucasarı’dan gelen bir
deniz duvarına ait bu bloklar zaman içerisinde, özel- kolu bu tepenin üzerine kadar uzanır. Tepedeki düz-
likle Roma Barışı döneminde atıl kalarak yıkılmış, lüğün kuzeydoğusunda bir kısmı kayaya oyulmuş
Geç Antik Dönem’de ise duyulan bir ihtiyaçtan dolayı büyük bir sarnıç bulunurken, kuzey batısında, cephe-
yeniden kullanılmıştır. Bu durumda, savaş gemilerinin si liman girişine dönük, Roma Dönemi’ne ait büyük
çekeği ‘Erken Helenistik Deniz Duvarı” ile çağdaş ola- bir anıt mezar yer alır . Hemen hemen deniz feneri-
21
bilir. İç limanın girişini koruyan bu duvar ve kulenin nin karşısındadır. Şüphesiz tıpkı onun gibi denizciler
karşısında, Tepecik batı eteğinden girişe uzanan başka tarafından çok uzaklardan görülebiliyor ve olasılıkla
bir duvar ve kule beklenebilir. Antik Dönem’de savaş bir kerteriz noktası olarak kullanılabiliyordu.
gemilerinin çekeklerinin bulunduğu askeri liman giriş- Deniz fenerinden başlayıp kıyıları boyunca ger-
leri genellikle yüksek duvarlar ve kulelerle kapatılırdı çekleştirdiğimiz hızlı bir gezinti; Patara liman
(limen kleistos) . Askeri limanlar ayrıca kentten de koyunun sahip olduğu, büyük bir kısmı çok iyi ko-
18
ulaşımı denetleyecek bir biçimde duvar/duvarlarla ay-
rılırdı (diateichisma) . Böylesi bir durumun Patara’da runagelmiş yapılardan oluşan zengin mimari arşivi
19
da söz konusu olabileceğini düşünmek mümkündür. gözler önüne sermiştir. Şüphesiz önemli bir bölümü
halen bataklığın sazları ve balçıklı suları altında gizli
Çekek koridorları ile Orta Çağ surunun oradaki bölü-
münün birbirine paralel akslara sahipliği bu düşünceyi bu arşiv (ki diğer birkaç mimari kalıntıya aşağıda
destekler niteliklerdir. Orta Çağ kentini dilden ve böy- değinilecektir), görüldüğü gibi, en azından MÖ 4.
lece çekeklerden ayıran bu tek kapılı duvarın altında yüzyılda başlayıp sonraki yaklaşık 1400 yıla yayılan
belki de erken Helenistik Dönem’e ait başka bir duva- imar hareketlerinin sonucudur. Elbette Patara liman
rın temeli uzanmaktadır. koyu için söz konusu olan, her antik limanda oldu-
Patara Liman Caddesi ve Meclis Binasının batısında, ğu gibi, sadece mimari bir arşiv değildir. Yanı sıra,
liman koyuna bakan tarafı yüksek yarlardan oluşan bir arkeolojinin birçok yardımcı disiplininin yardımıyla
yükselti yer alır. Bu alanda bulunan yapılar hakkında- da aydınlanacak çeşitli buluntu (gündelik kullanım
ki bilgilerimiz oldukça sınırlı olmakla beraber, liman nesneleri), floral/faunal kalıntılar ve örneğin tekto-
koyu tarafında Hristiyanlık Dönemi’ne ait hem dini (en nik değişimlerin izlerinin de saklandığı, birbirleriyle
az bir adet şapel) hem de dini olmayan yapı kalıntıla- ilişki içerisinde bir dizi arşive sahiptir. Bu arşivlerin
rına rastlanır. Bu yerde, 1990’larda Apollon Patroos’a beraberce incelenmesiyle Patara liman koyunun,
(Ataların Apollon’una) adanmış bir üç ayağın altlığı dolayısıyla kent tarihinin çok önemli kısmının canlı
bulunmuştur . Büyük bir olasılıkla burada, tam da li- bir tanımını gerçekleştirmek mümkün olacaktır. Elde
20
man koyunun girişine hâkim bir konumda bir tapınak edilecek bilimsel sonuçlar sadece bu antik kentle
yükselmekteydi; Likya’nın en önemli tanrısı Apollon’a sınırlı kalmayıp, Antik Dönem liman araştırmalarına
ya da başka bir tanrıya ait, liman koyuna giriş yapan da büyük katkılar sunabilecektir.

17 DÜNDAR – RAUH 2017.
18 BLACKMAN – RANKOW 2013.
19 BLACKMAN – RANKOW 2013.
20 ONUR 2001.
21 IŞIK 1995.

Fig. 8: İç liman girişinde kule ve deniz duvarı kalıntısı,
kuzeydoğudan görünüş (Patara Kazı Arşivi)
Fig. 8: Remains of a tower and seawall at the entrance to the
inner port, a view from northeast (Patara Excavations Archive)
79