Page 86 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Liman koyunun batı kıyıları için Öner güncel sazlık örneklerin polen analizlerinin yapılması, Patara’nın
sınırını Antik Dönem kıyı çizgisi için baz almıştır. floral geçmişinin aydınlatılmasını da sağlayacaktır.
Böylece Antik Dönem’de deniz örneğin Hadrian De- Bu bağlamda 2017 yılı yazında Johannes Gutenberg
polarının (horrea) hemen dibine kadar sokulmuştur. (Mainz) ve Şeyh Edebali (Bilecik) Üniversitelerin-
Ama 2014 yılında talihsiz bir sazlık yangınından den jeoarkeologların oluşturduğu bir ekip tarafından
sonra ortaya çıkan bir yapı kalıntısı, kıyı çizgisinin Patara liman koyunda yeniden sondaj çalışmaları baş-
antik dönemde burada da belli bir mesafeye kadar lamıştır (Fig. 12). Bu çalışmalarda bir tanesi kapalı
geriye çekilmesi gerektiğini gösterir (Fig. 11). Biraz olmak üzere altı adet sondaj yapılmıştır. Analizleri
önce andığımız depoların bir miktar kuzeyinde yer yakında başka bir yerde yayınlanacak olan bu sondaj-
alan, bugünkü sazlık sınırından en az 20 m kadar koy lar, yukarıda da kısaca değinilen revizyonların gerek-
27
içinde kalan bu yapı görüldüğü kadarıyla büyük kireç liliğine işaret eder niteliktedir . Örneğin, batı kıyı-
taşı bloklardan inşa edilmiştir ve tespit edilen giriş sına yakın bir konumda gerçekleşen PAT 6 sondajı,
kapısının üzerinde tuğla ile örülü bir kemerin kalıntısı buranın, koy ortalarının (PAT 1) deniz olduğu bir
mevcuttur. Konumu itibariyle liman aktiviteleriyle dönemde karasal/kıyısal bir özelliğe sahip olduğunu;
ilgili bir yapı olması beklenir. ancak sonradan deniz seviyesinin yükselmesiyle kı-
Açıklığa kavuşması gereken bir diğer konu ise yının buralara kadar ilerlediğini göstermektedir. Ama
liman koyunun girişiyle ilgilidir. Öner’in rekonstrük- bu değişimin ne zaman gerçekleştiği ve böylece arke-
siyonunda giriş tamamen açıktır. Yukarıda anıldığı olojik bulgularla kronolojik ilişkisinin (önce/sonra?)
gibi Patara Deniz Feneri bir kayalığın üzerine inşa niteliği henüz bilinmemektedir (bk. dipnot 27).
edilmiştir. Yani burada başka benzer kayalıklar bek- Ayrıca PAT 1 sondajının ilk analizleri koy ortaları-
lenebilir. Gerçekten de Fenerin doğusunda, Kurşunlu nın sığ bir körfez ortamı olduğuna işaret etmektedir.
Tepenin kuzeyinde kalacak şekilde kum tepeleri Fakat bu durum Öner’in hemen hemen aynı yerlerde
gözlemlenir. Büyük bir olasılıkla bu tepelerin altında gerçekleştirdiği Eşen 23 numaralı sondaj sonuçlarıyla
28
üzerlerinde kumulların yükseldiği kayalıklar bulun- çelişmektedir . Zira öner “liman ortalarında” deniz
maktadır. Böylesi kayaların orada olması durumunda derinliğini yaklaşık 20 metre olarak hesaplamıştır.
liman koyunun, Antik Dönem’de pek daralmasa da Anlaşıldığı gibi, bu alanda sondaj sayısını artırmak,
tehlikeli bir girişe sahip olduğu söylenebilir. Belki her iki bilgiyi de kontrol etmek ve kronolojik bir
de bu nedenle Patara Deniz Fenerinde bulunan bir veriye ulaşmak gerekmektedir. Yine 2017 yazında
heykel altlığının yazıtında ikinci bir deniz fenerinden gerçekleştirilen PAT 2, 3 ve 4 numaralı sondajlar,
bahsedilmektedir . Anlaşıldığı üzere, gemilerin liman iç limanın bir deniz duvarı ve kuleyle kapatılmış
26
koyuna girişlerinin güvenliğini sağlamak için iki adet olduğu girişinden itibaren güneye doğru sığlaştığını
fener inşa edilmiştir. göstermektedir: giriş bölümünde potansiyel antik li-
Görüldüğü gibi yeni jeoarkeolojik çalışmalara ge- man depolarına günümüz deniz seviyesinin yaklaşık
reksinim duyulmaktadır: liman koyunun antik kıyı 5 metre altında rastlanırken, benzer bulguya PAT 2
çizgisinin değişim senaryosunun, Patara’da yerleşi- sondajında 3,5 metre derinlikte ulaşılmıştır.
min başlamasıyla sona ermesi arasındaki birkaç bin Önümüzdeki yıllarda kapsamlı bir projenin önemli
yıl içinde nasıl geliştiğinin mümkün olabildiğince parçası olarak gerçekleştirilecek jeoarkeolojik çalış-
belirlenmesi arkeolojik araştırmalar bakımından bü- malar Patara liman koyunun paleo-çevre arşivinin
yük önem taşımaktadır. Ayrıca, sondajlardan alınacak sırlarını aydınlatabilecektir.

26 IŞKAN – ECK – ENGELMANN 2008.
27 Bu çalışmaların genel sonuçları yakında başka bir yerde yayınlanacaktır.
Halen, PAT 5A sondajından alınan örneklerin C14 analizleri yapılmaktadır.
Böylece Patara koyunun yaklaşık olarak hangi tarihler arasında liman olarak
kullanıldığını söyleyebileceğiz.
28 ÖNER 2009, 123.

84