Page 27 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Bunun iç kenarındaki Arkaik Çağa ait nekropol, olu- içinde rastlanan ve kalınlığı 5-10 cm arasında değişen
şumunun 3000 yıldır sürdüğünü göstermektedir. İkinci bu tephra katmanı arkeolojik veriler ile günümüzden
birim setin iç tarafındaki sulak alandır. Önceleri öne 3640 (MÖ 1640) yıl öncesine (Geç Tunç Çağı/Geç
sürüldüğü gibi, bu alanın Arkaik Çağda bir lagün duru- Minos 1a’dan daha önceki) ait oldukları anlaşılmıştır.
munda bulunduğu ve liman olarak kullanıldığı görüşü- Element analizleri tephra örneklerinin Santorini Ada-
nün doğru olmadığı anlaşılmıştır (Fig. 11). sı’ndaki Minoan patlamasıyla uyumlu olduğunu ortaya
29
6- ÇEŞME, BAĞLARARASI ÖREN YERİ koymuştur. Kültürel dolgular Tunç Çağı’ndan sonra
Ege kıyılarında bulunan antik yerleşimlerden biri kolüvyal-alüvyal dolgularla örtülmüş ve kıyı düzlüğü
olan Çeşme Bağlararası, Çeşme limanından güneydo- bugünkü görünümünü kazanmıştır (Fig. 12).
32
ğuya doğru uzanan Bağlararası kıyı düzlüğünde kıyı- 7- KUŞADASI-DAVUTLAR KIYI DÜZLÜĞÜ, KADIKALESİ (ANAİA)
ya yakın bir konumda bulunmaktadır (Fig. 4). Tunç Kadıkalesi ya da diğer adıyla Anaia, Kuşadası ve
Çağı’nda kıyıda kurulmuş olan Bağlararası yerleşimi Davutlar arasındaki kıyı düzlüğünde yer alır (Fig. 4).
bu alandaki alüvyal-kolüvyal birikimin ortaya çıkar- Kadıkalesi ve yakın çevresinde son 6000 yıllık süre-
dığı doğal çevre değişmelerinin etkisi ile bugünkü kı- de meydana gelen değişmelerin belirlenmesi amacıyla
yıdan yaklaşık 50 m içeride kalmıştır. MÖ 3. bine ait Kuşadası-Davutlar kıyı düzlüğü ile Kadıkalesi ve ya-
eski yerleşim kıyıya daha yakın iken aşağı yukarı aynı kın çevresinde toplam 13 delgi sondaj gerçekleştiril-
kotlardaki MÖ 2. bin yerleşimi kıyıdan nispeten daha miştir. Kuşadası-Davutlar kıyı düzlüğü ile Kadıkalesi
uzakta kalmaktadır . çevresinde yapılan delgi sondaj çalışmalarının verileri,
30
Bağlararası kıyılarında ve gerisindeki kıyı düzlüğün- bu verilere göre hazırlanmış kesitler (Fig. 13) ve ge-
de meydana gelen değişmelerin ortaya konulması için nel/bölgesel bilgiler birlikte değerlendirilerek yörenin
18 delgi sondaj yapılmıştır (Fig. 12). Sondajların de- Holosen’deki jeomorfolojik gelişimi belirlenmiştir.
ğerlendirmesiyle Bağlararası yerleşimi çevresinde geç- Buna göre son buzul maksimumundan, Orta Holosen’e
mişten günümüze doğru anakaya, sığ deniz ve kıyısı kadar yükselen deniz seviyesi ile kıyı çizgisi bugüne
(Holosen transgresyonu), kıyı bataklığı, kültür katmanı oranla 1-2 km kadar içeriye sokulmuştur. Kıyı çizgi-
ile alüvyal-kolüvyal karasal taşkın ovası sedimanları sinin en fazla karaya doğru ilerlediği Orta Holosen’de
belirlenmiştir. Bağlararası depresyonu Holosen dolgu- (GÖ 7000-6000 yıl önce) Kadıkalesi’nin bulunduğu
larında genel olarak yüzeyden 5-6 metre derinde ana- alanın denizle çevrili, ancak doğu bölümünden ince
kayaya ulaşılmaktadır. Delgi sondaj verileri Holosen bir boyunla karaya bağlı bir yarımada halinde oldu-
transgresyonunun doğrudan anakaya üzerine geldiğini, ğu gözlenmiştir (Fig. 13). Kadıkalesi höyüğündeki
33
denizin çok fazla iç kesimlere sokulamadığını, antik arkeolojik veriler, bu alanda yerleşimin başlangıcının
yerleşim alanları çevresinde oldukça sığ bir denizel en azından günümüzden 6000 yıl öncesine uzandığını
ortam ve buna bağlı kıyı bataklıkları olduğunu göster- işaret etmektedir. Söz konusu tarihlerde deniz seviyesi
miştir . Daha sonra oldukça sığ olan denizin dolması en yüksek konumuna ulaşmış ve kıyı çizgisi ilerleye-
31
ile bir kıyı bataklığı ortaya çıkmıştır. Bataklık katma- bildiği en iç kesimde bulunmuştur. Bu durumda bu ala-
nı üzerine kültür katmanı gelmektedir. Kültür katma- na ilk yerleşen insanlar, günümüzden farklı olarak, her
nının deniz seviyesinden yaklaşık 2 m aşağıda Tunç iki yakasında uygun liman olabilecek küçük iki koyun
Çağı regresyonu ile uyumlu bir seviyede başladığı bulunduğu bir yarımadayı (Kadıkalesi yarımadası) kul-
anlaşılmıştır. Nitekim arkeolojik kazı çalışmaları Bağ- lanmış olmalıdırlar (Fig. 13).
34
lararası’nda ilk yerleşimin Tunç Çağı’nda başladığını 8- GÜLLÜK KÖRFEZİ SARIÇAY DELTA OVASI, DAMLIBOĞAZ-PİLAV
ortaya koymuştur. İlk Bağlararası yerleşiminin Bronz TEPE
Çağı regresyonu ile karalaşarak ortaya çıkan bugünkü Batı Anadolu’da Güllük Körfezine açılan Sarıçay
yüzeyden 4 - 4,5 m derinde (deniz seviyesinden 2-2,5 Ovasındaki Damlıboğaz ve Pilav Tepe’nin yerleşim
m aşağıda) var olan eski bir yüzeyde başladığı anla- tarihçesi Tunç Çağı’na kadar uzanır ve o dönemin do-
şılmıştır. Aynı zamanda Santorini’nin Minoan volkanik ğal çevresi bugünden farklıdır . Milas İlçe merkezinin
35
patlamasına ait külleri Bronz Çağı kültürel dolguları batısında bulanan Sarıçay Ovası, aynı adlı akarsuyun
içinde bulunmuş ve kronostratigrafik yorumlarda kıla- alüvyonları ile dolarak şekillenmiş bir tektonik depres-
vuz seviye olarak değerlendirilmiştir. Kültür katmanı yon tabanıdır (Fig. 4).
36

29 ÖNER vd 2018b, 2019c, KAYAN vd 2019
30 ŞAHOĞLU vd 2012
31 ÖNER vd 2018c; ÖNER − VARDAR 2018d; VARDAR − ÖNER 2016, 2017b, 2017c
32 ÖNER vd 2018c; ÖNER − VARDAR 2018d; VARDAR − ÖNER 2016, 2017b, 2017c
33 YILDIZ – ÖNER 2015
34 YILDIZ – ÖNER 2015; KARADAŞ vd 2019 b
35 DİLER vd 2009; DİLER – GÜMÜŞ 2012
36 SOYKAN 1997
25