Page 138 - TINA Dergi Sayi 08

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Diğer bir arkeolojik araştırma ise, İstanbul İli, Tuzla kası kıyıları ile Prens Adaları arasında kalan yerleşim-
İlçesi, Tuzla Tersaneler Bölgesi, 28 Pafta, 5808 Parse- ler bu dönemde, sular altında kalmış olmalıdır. Burada
12
lin önüne denk gelen deniz tabanında liman inşaatı ve yer alan Vordonisi’nin de bu dönemde ada halini almış
atık kabul tesisi inşası öncesinde yapılmıştır. 2011 yı- olması gerekir. Zaman içerisinde de, deniz seviyesinde-
lında gerçekleştirilmiş ve sadece liman inşa sahası ile ki yükselmeler ve tektonik hareketler nedeniyle, Mar-
sınırlı kalmış bu araştırma ile birlikte, sualtında kültür mara Denizi sularına gömülmüş olmalıdır. Buna karşın,
varlığı bulunup bulunmadığı tespit edilmeye çalışılmış adanın tam olarak ne zaman battığı bilinmemektedir.
ve araştırmalar sonucunda herhangi bir kültür varlığına MS 858–867 ve MS 877–886 tarihleri arasında Kons-
rastlanılmamıştır . tantinopolis Patriği olan Photios, Vordonos’taki Armo-
7
Önceleri bir göl olan Marmara Denizi’nin çağlar nians veya Armenians Manastırı’na sürgüne gönderil-
boyunca süren gelişimine baktığımızda, Marmara’nın miştir . Denizciler arasında Büyük ve Küçük Vordonos
13
MÖ 7000 civarında Çanakkale Boğazı’nı geçerek Ege olarak tabir edilen kayalıkların bulunduğu bölgenin,
Denizi’nden gelen tuzlu sularla buluştuğu anlaşılmak- bir zamanlar su üstünde bulunan ancak zaman içinde
tadır. Marmara Denizi’nin Karadeniz ile buluşması ise, büyük depremlerle ve su seviyesindeki yükselmeler-
muhtemelen MÖ 5500 civarında olmalıdır. Yenika- le sualtına gömülmüş olan Vordonisi Adası olma ihti-
8
pı’daki Neolitik yerleşimin irtifasından anlaşıldığına mali hiç de uzak değildir. Bölgede oluşan depremlere
göre, günümüzden 9–8 bin yıl kadar önce, deniz sevi- ve buna bağlı tsunamilere baktığımızda, özellikle MS
yesi -6 metreden daha aşağıdadır. Bu bağlamda Arkaik 989 yılında, Doğu Marmara’da deprem kaynaklı bir
safha olarak adlandırılan Fikirtepe Kültürü’nün başlan- tsunami oluştuğu bilinmektedir . Ada ile ilgili antik
14
gıç aşamasında Marmara Denizi, günümüze göre 15– kayıtların X. yüzyılı geçmemesi göz önünde bulundu-
20 metre daha düşük seviyede olmalıdır . Bu nedenle rulduğunda, Vordonisi’nin bu dönemde sular altında
9
Neolitik Dönem’de Prens Adaları anakara ile bağlantılı kalmış olması ihtimal dahilindedir. Ancak J. L. Cowley
olmalıdır . Bununla birlikte Yenikapı’da günümüzdeki tarafından hazırlanan 1770 yılına ait bir haritada (Fig.
10
Marmara Denizi seviyesinin altında Yarımburgaz 4-0 2) Vordonisi’nin açık bir biçimde belirtilmiş olması, bu
malzemesi de tespit edilmiştir . Günümüz Anadolu Ya- konuda bir şüphe uyandırmaktadır.
11
7 Bu çalışmalar Prof. Dr. Mustafa Şahin raportörlüğünde, bu makalenin ikinci yazarının da aralarında bulunduğu bir ekip tarafından
gerçekleştirilmiş olup söz konusu liman ve çevresinde herhangi bir kültür varlığı tespit edilememiştir.
8 ALGAN vd. 2011, 30; Konu ile ilgili tartışmalar için bkz. RYAN vd. 1997; AKSU vd. 1999; ÇAĞATAY vd. 2000; GÖRÜR vd. 2001;
HISCOTT vd. 2002.
9 Her ne kadar Fikirtepe Kültürü’nün Arkaik Safhasına ait buluntular için kesin bir tarihleme yapılamamış olsa da, Yenikapı kazıların-
dan ele geçen benzer malzemeler C14 verilerine göre MÖ 6400-5800 aralığına tarihlendirilmektedir (ÖZDOĞAN 2013, 173, fig. 12).
10 ALGAN vd. 2011, 44; ÖZDOĞAN 2013, 175.
11 Kalkolitik Çağ’a tarihlenen Yarımburgaz 4 tabakası ve malzemeleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. ÖZDOĞAN vd. 1986, 12; ÖZ-
DOĞAN 1990, 382, Plt. 246-248, Fig. 4a-b, 5b-c, 6a-b.
12 ÖZDOĞAN 2015, 15, fig. 6.
13 WHITE 1981, 36.
14 SOYSAL 1985; ALTINOK vd. 2001, 530.

136