Page 41 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Çünkü bu göle dökülen Tarsus çayının taşıdığı se- ile paleocoğrafya haritaları hazırlanmıştır (Fig. 20).
dimanlar azalmış, kent içindeki yatak tamamen terk Asi deltasında Holosen öncesindeki eski delta düz-
edilince, göle fazla sediman taşınamamıştır. Tarsus lüğü üzerine yükselen deniz suları ilerleyerek daha
güneyindeki Rhegma gölü, yavaş yavaş da olsa ku- içerilere sokulup bu alanda bir körfez oluşturmuştur.
zeydeki yüksek kesimlerden ovaya inen küçük dere- Deniz seviyesi yükselmesinin yavaşladığı döneme ka-
lerle ve eski Tarsus Çayı yatağından ulaşan suların dar (Erken Holosen) bu alanda denizel bir ortam hâ-
taşıdığı alüvyonlarla giderek dolmuştur. kim olmuş ve denizel sedimanlar birikmiştir. Denizin
Aynı zamanda doğuda akışının sürdüren yeni yata- bugünkü seviyesine ulaştığı Orta Holosen’de ise kıyı
ğındaki Tarsus Çayı’nın da taşkınları bu alana ulaş- ve çevresindeki kıyı ortamlarında biriken sediman-
mıştır. Hatta Seyhan nehri zaman zaman bu tarafa lar, Orta Holosen’den itibaren gelişen bugünkü delta
yönelmiş ve nispeten daha büyük akarsu olarak taş- sedimanları ve bunun üzerini kaplayan Geç Holosen
kınları sırasında bu alana sediman göndermiştir. Böy- akarsu (Asi) taşkın sedimanlarının oluşturduğu örtüler
53
lece derinliği azalan Rhegma gölü çevresinde bataklık deltayı şekillendirmiştir .
alanlar genişlemiştir. Nitekim Tarsus ovasının güne- Holosen transgresyonu ile yükselen deniz, Erken
yinde yapılan sondajda, denizel birikimler üzerine Holosen sonlarında Sabuniye ile Mina höyüğü arasın-
gelen karasal sedimanlar içinde turba katmanlarının daki alana kadar ilerlemiştir. Asi deltasının bulunduğu
varlığı bunun işaretidir. Bu gelişmeler sonucunda alan bu dönemde bir körfezdir (Fig. 20A). Orta Ho-
Rhegma Limanı da önemini yitirmiştir (Fig. 19). losen’de deniz seviyesi bugünkü seviyeye ulaşınca,
50
Geçen zaman içinde, Tarsus Ovası taşınan alüvyon- akarsuların taşıdıkları alüvyonlarla körfezi doldurma
larla dolmakla birlikte, Rhegma Lagünü ve gölünün aşaması başlamıştır. Al Mina, Asi deltasında önemli
bulunduğu yerde 20. yüzyıl ortalarına kadar geniş bir bir liman yerleşmesidir. Buna göre MÖ 8.- 4. yy ara-
sulak alan varlığını sürdürmüştür. Büyük ölçüde ba- sında kıyı çizgisi bu noktaya kadar gelmiş ve delta
taklık halindeki bu sulak alana Aynaz Bataklığı denil- sedimanları üzerinde de insanların rahatça etkinlikle-
miştir. 1950‘li yıllardaki çalışmalarla Aynaz bataklığı rini sürdürdükleri bir taşkın ovası bulunmuştur (Fig.
kurutularak tarıma açılmıştır (Fig. 19). 20B). Al Mina, MÖ 4. yy’da liman etkinliğini kaybet-
12- ASİ DELTASI, SABUNİYE - MİNA HÖYÜKLERİ VE miş, bu yıllarda Seleucia Pieria yörenin önemli limanı
SELEUCİA PİERİA olmuştur (Fig. 20C). Bu durumda Al Mina kıyıdan
Asi Deltası, Antakya kent merkezinin güneybatı- giderek içeride kalmıştır (Fig. 20D). Seleucia Pieria
sında yer alır (Fig. 4). Asi Delta Ovası’nı kuzeyden Milat yıllarından itibaren doğal sorunlarla karşılaşmış
Amanos Dağları, doğudan Semen ve Ziyaret dağları, ve limanı korumak için bir takım önlemler alınmaya
güneyden ise Keldağ kütleleri çevreler. Delta Ovası başlanmıştır. Bu zamanda delta kıyı çizgisi, bugünkü
batıda ise Akdeniz’e açılır. Delta oluşumunda Asi Ir- kuzey ucundaki konumuna doğru yaklaşmıştır (Fig.
mağı’nın taşıdığı sedimanların etkisi önemlidir. Delta 20E). Hâkim rüzgâr yönünün denizden olması ve kıyı
kıyısı yaklaşık 14,2 km uzunluğunda olup genişliği akıntılarının düzenleyici etkisi nedeniyle, kıyı çizgi-
yer yer 100-150 m’yi bulan kumsal şeridiyle kaplı- si, günümüzdekine benzer şekilde, akarsu ağız nok-
dır. Asi Delta Ovası’nda yer alan Sabuniye, Al Mina tasındaki çıkıntı dışında genel olarak düz bir uzanış
ve Seleucia Pieria bu yörenin önemli antik yerleş- göstermiştir. Günümüzde kıyı çizgisi bugünkü konu-
meleridir . Delta ovasının jeomorfolojik gelişiminin muna ulaşmış, Seleucia Pieria limanı alüvyal boğulma
51
belirlenmesi için 12 adet alüvyon delgi sondajı ger- ve tektonik hareketler nedeniyle hem dolmuş hem de
çekleştirilmiştir . Bu sondajların değerlendirilmesi kıyıdan içeride kalmıştır (Fig. 20E).
52
50 ÖNER vd 2005, 2005b
51 YENER vd 2002
52 ÖNER 2008
53 ÖNER vd 2013b

39